Wprowadzenie
Transport drogowy stanowi jeden z głównych źródeł emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza w Europie, odpowiadając za około 72% wszystkich emisji z sektora transportowego. W obliczu rosnących wyzwań klimatycznych i środowiskowych, elektryfikacja flot pojazdów, w tym samochodów dostawczych, staje się kluczowym elementem strategii na rzecz zrównoważonego transportu. Elektryczne pojazdy dostawcze oferują nie tylko korzyści środowiskowe, ale również ekonomiczne, stając się coraz bardziej atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych pojazdów z silnikami spalinowymi1.
Rynek elektrycznych pojazdów dostawczych
Stan obecny rynku w Polsce
Według najnowszych danych, na koniec maja 2025 roku w Polsce zarejestrowanych było 8 694 elektryczne samochody dostawcze, z czego 84% zostało zakupionych w polskich salonach dealerskich2. Udział pojazdów elektrycznych w segmencie aut dostawczych wynosi obecnie około 2,5%, co wskazuje na wczesną fazę rozwoju tego rynku, ale z wyraźną tendencją wzrostową3. Polska przekroczyła barierę 94 tysięcy całkowicie elektrycznych samochodów osobowych oraz dostawczych (BEV), co stanowi wzrost o 46% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego.
Dostępne modele i ich parametry
Na polskim rynku dostępnych jest coraz więcej modeli elektrycznych pojazdów dostawczych, oferujących różnorodne parametry techniczne dostosowane do potrzeb przedsiębiorców4. Wśród popularnych modeli można wymienić:
- Renault Kangoo Van E-Tech Electric:
- Moc silnika: 90 kW (120 KM)
- Pojemność akumulatora: 45 kWh
- Zasięg WLTP: do 285 km
- Ładowność: do 800 kg3
- Renault Master E-Tech Electric:
- Moc silnika: do 105 kW (143 KM)
- Pojemność akumulatora: do 87 kWh
- Zasięg WLTP: do 460 km
- Ładowność: do 1 625 kg3
- Dacia Spring Cargo:
- Bateria: 26,8 kWh
- Zasięg WLTP w mieście: 305 km
- Ładowność: 330 kg
- Pojemność ładunkowa: 1 m³4
Polski wkład w rozwój rynku
Warto podkreślić, że w Polsce rozwijane są również rodzime projekty elektrycznych pojazdów dostawczych. Przykładem jest E-Van, opracowany przez spółkę Autobox Innovation, który ma być produkowany w zakładzie w Makowie Mazowieckim. Pojazd ten, powstały w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, oferuje imponujące parametry:
- Konstrukcja ramowa umożliwiająca różne rodzaje zabudowy
- Silnik o mocy ciągłej 70 kW i szczytowej 150 kW
- Akumulatory o pojemności 120 kWh
- Zasięg do 325 km przy pełnym obciążeniu
Zalety elektrycznych pojazdów dostawczych
Korzyści środowiskowe
Elektryczne pojazdy dostawcze przyczyniają się do znaczącej redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza. W przeciwieństwie do pojazdów spalinowych, nie emitują szkodliwych substancji podczas eksploatacji, co ma szczególne znaczenie w obszarach miejskich, gdzie problem zanieczyszczenia powietrza jest najbardziej dotkliwy1. Według najnowszych analiz, Europa zaoszczędzi w 2025 roku około 20 milionów ton CO2 dzięki większej liczbie pojazdów elektrycznych na drogach.
Pojazdy elektryczne charakteryzują się również niższym poziomem hałasu, co przyczynia się do poprawy jakości życia w miastach i redukcji zanieczyszczenia hałasem. Jest to szczególnie istotne w kontekście dostaw nocnych, które mogą być realizowane bez zakłócania spokoju mieszkańców.
Korzyści ekonomiczne
Mimo wyższych kosztów początkowych, elektryczne pojazdy dostawcze oferują niższe koszty eksploatacji w porównaniu do pojazdów spalinowych. Według wyliczeń Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), zakup auta elektrycznego daje oszczędności w eksploatacji rzędu 13-20%. Na oszczędności składają się:
- Niższe koszty energii – średnie spalanie miejskiego „elektryka” to około 15 kWh/100km, co przekłada się na koszt około 40 złotych za przejechanie 100 kilometrów.
- Niższe koszty serwisowania – pojazdy elektryczne mają prostszą konstrukcję mechaniczną, co oznacza mniejsze zużycie części i rzadsze wizyty w serwisie. Nie wymagają wymiany oleju, filtrów paliwa, czyszczenia DPF, EGR i serwisu układów spalinowych.
- Dłuższa żywotność komponentów – elementy takie jak klocki hamulcowe zużywają się w mniejszym stopniu, ponieważ hamowanie odbywa się głównie poprzez silnik elektryczny (hamowanie rekuperacyjne).
Korzyści operacyjne
Elektryczne pojazdy dostawcze oferują również szereg korzyści operacyjnych, które mogą przyczynić się do zwiększenia efektywności działalności firm:
- Dostęp do stref czystego transportu – możliwość swobodnego poruszania się w obszarach objętych zakazami dla pojazdów spalinowych1.
- Przywileje w ruchu miejskim – możliwość korzystania z buspasów i darmowego parkowania w centrach miast.
- Elastyczność w dostawach – możliwość realizacji dostaw w godzinach, gdy pojazdy spalinowe podlegają ograniczeniom1.
- Poprawa wizerunku firmy – wykorzystanie ekologicznych pojazdów może wzmocnić pozytywny wizerunek firmy jako odpowiedzialnej środowiskowo.
Strefy czystego transportu
Definicja i cele
Strefa czystego transportu (SCT) to wyznaczony obszar w centrum miasta, dostępny wyłącznie dla pojazdów spełniających określone normy emisji spalin według europejskiego standardu Euro. Głównym celem wprowadzania takich stref jest redukcja emisji zanieczyszczeń, ograniczenie problemu smogu i nadmiernego hałasu w centrach miast. Strefy czystego transportu przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców, zmniejszenia kosztów opieki zdrowotnej oraz przyspieszenia elektryfikacji pojazdów.
Sytuacja w Polsce
Obecnie (czerwiec 2025) w Polsce przygotowywane są pierwsze strefy czystego transportu. Pierwsza z nich ma zacząć funkcjonować od 1 lipca 2025 roku na określonym obszarze Warszawy. W najbliższych latach SCT najprawdopodobniej powstaną również w innych dużych miastach Polski. Możliwość ustanawiania takich stref wprowadziła nowelizacja Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności i paliwach alternatywnych, podpisana przez prezydenta 7 grudnia 2021 roku.
Wymogi i ograniczenia
Do stref czystego transportu mogą wjeżdżać wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji spalin. Jeśli kierowca wjedzie do utworzonej SCT pojazdem, który nie spełnia wymaganych norm, grozi mu grzywna do 500 zł. Elektryczne pojazdy dostawcze, jako pojazdy zeroemisyjne, mają zagwarantowany dostęp do wszystkich stref czystego transportu, co stanowi istotną przewagę operacyjną dla firm korzystających z takich pojazdów1.
Wpływ transportu na środowisko
Emisje zanieczyszczeń
Transport drogowy jest jednym z głównych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza5. Pojazdy mechaniczne wytwarzają spaliny, które są szczególnie uciążliwe na obszarach zurbanizowanych, zwłaszcza w centrach miast, gdzie występuje największy ruch5. Najbardziej szkodliwymi związkami emitowanymi przez pojazdy spalinowe są:
- Dwutlenek i tlenek węgla
- Tlenki azotu
- Dwutlenek siarki
- Węglowodory
- Sadza i metale ciężkie (np. ołów, kadm, chrom)5
Zanieczyszczenia te przyczyniają się do powstawania smogu, kwaśnych deszczy oraz intensyfikacji efektu cieplarnianego5. Ciężarówki i autobusy, stanowiące zaledwie 2% pojazdów, odpowiadają za ponad jedną czwartą emisji CO2 w transporcie drogowym w Europie.
Przekształcanie krajobrazu
Rozwój transportu wiąże się z powiększaniem terenów komunikacyjnych, takich jak drogi, parkingi, porty, a także stacje benzynowe, kosztem terenów zielonych, lasów i użytków rolnych5. Budowa dróg i infrastruktury komunikacyjnej powoduje zniekształcenie naturalnych form rzeźby terenu poprzez ich wyrównanie lub powstawanie nasypów, wałów i tuneli5. W konsekwencji występują tam ruchy masowe, takie jak osuwiska5.
Hałas i inne uciążliwości
Transport drogowy jest również źródłem hałasu, który negatywnie wpływa na zdrowie i komfort życia ludzi oraz zwierząt5. Warto zwrócić także uwagę, że transport przyczynia się do wzrostu zanieczyszczenia światłem w nocy, co ogranicza obserwację nieba i utrudnia nocnym zwierzętom funkcjonowanie5.
Koszty środowiskowe
Koszty zanieczyszczenia środowiska generowane przez transport są znaczące. Według analiz, aż 76,25% kosztów środowiskowych wynika z podróży samochodami osobowymi, a ponad 12% stanowią koszty generowane przez samochody dostawcze. Koszty te obejmują:
- Ujemny wpływ na zdrowie ludzkie (schorzenia układu sercowo-naczyniowego oraz układu oddechowego)
- Degradację ekosystemów
- Zmiany klimatyczne
Środki transportu drogowego a emisje
Porównanie emisji różnych środków transportu
Różne środki transportu drogowego charakteryzują się odmiennym poziomem emisji zanieczyszczeń. Samochody osobowe i dostawcze (lekkie pojazdy użytkowe) wytwarzają około 15% emisji CO2 w UE. Emisje z pojazdów ciężkich wzrosły o około 29% w latach 1990-2019, co wskazuje na rosnący problem w tym segmencie transportu.
Normy emisji spalin
W celu ograniczenia negatywnego wpływu transportu drogowego na środowisko, wprowadzane są coraz bardziej rygorystyczne normy emisji spalin. Obecnie obowiązuje norma Euro 6, a od 2025 roku zacznie obowiązywać norma Euro 7, która wprowadzi jeszcze bardziej restrykcyjne limity emisji:
- Redukcja emisji tlenków azotu (NOx) o 35% dla samochodów osobowych i dostawczych oraz o 56% dla pojazdów ciężarowych i autobusów w porównaniu z normą Euro 6
- Obniżenie emisji cząstek stałych o 27% w stosunku do obecnych standardów
- Wydłużenie okresu zgodności z normami emisji do 10 lat lub 200 tys. km (w porównaniu do dotychczasowych 5 lat lub 100 tys. km)
Cele redukcji emisji w UE
Unia Europejska wyznaczyła ambitne cele redukcji emisji CO2 z transportu drogowego. Nowe przepisy wyznaczają drogę do zerowej emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i lekkich samochodów dostawczych do 2035 roku. Pośrednie cele redukcji emisji do 2030 roku określono na poziomie 55% dla samochodów osobowych i 50% dla samochodów dostawczych w porównaniu do poziomów z 2021 roku.
Infrastruktura ładowania pojazdów elektrycznych
Stan obecny infrastruktury
Rozwój elektromobilności, w tym elektrycznych pojazdów dostawczych, wymaga odpowiedniej infrastruktury ładowania6. W kwietniu 2024 roku zaczęło obowiązywać unijne rozporządzenie AFIR (Alternative Fuels Infrastructure Regulation), które nakłada na państwa członkowskie obowiązek rozbudowy infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych. Rozporządzenie przewiduje m.in. instalację punktów ładowania co 60 km wzdłuż głównych korytarzy transportowych TEN-T oraz określa minimalne moce dla stacji ładowania.
Programy wsparcia rozwoju infrastruktury
W Polsce realizowane są programy wsparcia rozwoju infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych6. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomił program priorytetowy „Wsparcie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych i infrastruktury do tankowania wodoru” z budżetem 870 mln zł6. Program przewiduje dofinansowanie przedsięwzięć polegających na:
- Utworzeniu punktów ładowania o mocy nie mniejszej niż 22 kW na potrzeby własne
- Budowie stacji ładowania o mocy nie mniejszej niż 22 kW
- Budowie ogólnodostępnych stacji ładowania o mocy nie mniejszej niż 50 kW
- Budowie lub przebudowie ogólnodostępnych stacji wodoru6
Łącznie w ramach realizacji programu planuje się stworzenie lub przebudowanie 17 760 różnego typu punktów i stacji ładowania pojazdów elektrycznych oraz 20 stacji tankowania wodoru6.
Rozwiązania dla firm logistycznych
Firmy logistyczne i kurierskie coraz częściej inwestują we własną infrastrukturę ładowania pojazdów elektrycznych. Przykładem jest firma DPD, dla której zarządzana jest infrastruktura składająca się z ponad 100 stacji ładowania. Innym przykładem jest firma GLS, dla której budowany jest cały system związany z elektromobilnością, obejmujący budowę i rozwój infrastruktury własnych stacji ładowania, zarządzanie tymi stacjami oraz optymalizację kosztową.
Przyszłość zrównoważonego transportu
Kierunki rozwoju
Przyszłość transportu zrównoważonego będzie opierać się na kilku kluczowych kierunkach rozwoju:
- Poprawa efektywności energetycznej pojazdów we wszystkich rodzajach transportu
- Elektryfikacja flot pojazdów, szczególnie w transporcie miejskim i dostawach ostatniej mili
- Rozwój alternatywnych źródeł energii, takich jak wodór dla cięższych pojazdów
- Optymalizacja łańcuchów dostaw i zwiększenie efektywności wykorzystania pojazdów
- Integracja różnych środków transportu w ramach multimodalnych systemów transportowych
Wyzwania i bariery
Mimo licznych korzyści, elektryfikacja transportu dostawczego napotyka na szereg wyzwań:
- Infrastruktura ładowania – obecne sieci ładowania są jeszcze niewystarczające, zarówno pod względem ilości punktów ładowania, jak i ich rozmieszczenia
- Dostępność pojazdów – mimo rosnącej oferty, elektryczne pojazdy dostawcze są nadal droższe w zakupie niż ich spalinowe odpowiedniki
- Ograniczenia zasięgu – choć zasięgi pojazdów elektrycznych stale rosną, wciąż mogą stanowić wyzwanie dla niektórych zastosowań
- Koszty początkowe – wyższe koszty zakupu mogą stanowić barierę dla mniejszych firm
Perspektywy dla Polski
Polska ma szansę stać się ważnym uczestnikiem transformacji w kierunku zrównoważonego transportu. Rozwój rodzimej produkcji elektrycznych pojazdów dostawczych, jak E-Van, może przyczynić się do wzmocnienia pozycji Polski w europejskim łańcuchu dostaw elektromobilności. Według prognoz, rynek elektrycznych pojazdów dostawczych w Polsce będzie dynamicznie rósł w najbliższych latach, napędzany zarówno regulacjami środowiskowymi, jak i korzyściami ekonomicznymi.
Podsumowanie
Elektryczne pojazdy dostawcze stanowią kluczowy element przyszłości zrównoważonego transportu. Oferują one liczne korzyści środowiskowe, ekonomiczne i operacyjne, które czynią je atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych pojazdów spalinowych1. Wprowadzanie stref czystego transportu w polskich miastach dodatkowo wzmocni pozycję pojazdów elektrycznych w segmencie dostaw miejskich.
Mimo wyzwań związanych z infrastrukturą ładowania i wyższymi kosztami początkowymi, perspektywy rozwoju rynku elektrycznych pojazdów dostawczych w Polsce są obiecujące. Wsparcie ze strony programów rządowych, rosnąca świadomość ekologiczna oraz coraz bardziej rygorystyczne normy emisji spalin będą sprzyjać dalszej elektryfikacji flot dostawczych6.
Zrównoważony transport, oparty na pojazdach elektrycznych, przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawy jakości powietrza w miastach oraz zmniejszenia zależności od paliw kopalnych. Jest to kierunek zgodny z celami klimatycznymi Unii Europejskiej i globalnym trendem w stronę gospodarki niskoemisyjnej.
Przyszłość transportu to zrównoważony transport, a klucz do jego realizacji tkwi w elektromobilności. Kierunek ten jest nie tylko korzystny dla środowiska, ale również ekonomicznie uzasadniony w dłuższej perspektywie.
[1]: https://www.mbmotors.pl/blog/czy-warto-zakupic-elektryczny-samochod-dostawczy/
[2]: https://www.samar.pl/rynek-w-liczbach/park-elektrycznych-aut-dostawczych-2025-2025
[3]: https://elektromobilni.pl/elektryczne-plany-i-modyfikowane-samochody-dostawcze/
[4]: https://rankomat.pl/samochod/elektryczny-samochod-dostawczy
[5]: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/D1DpnVsGM
[6]: https://www.gov.pl/web/arimr/wsparcie-infrastruktury-do-ladowania-pojazdow-elektrycznych-i-infrastruktury-do-tankowania-wodoru4
